Account
Buy Now
مدیر سایتواژه «ایسه» در گویش بختیاری (میوند) به معنای «الان، حال» است و در برخی موارد برای اشاره به زمان‌های نزدیک به حال (گذشتهٔ نزدیک یا آیندهٔ نزدیک) نیز به کار می‌رود. این واژه در دیگر گویش‌های لری و زبان‌های ایرانیِ غربی هم‌خانواده‌هایی دارد که نشان‌دهنده‌ی ریشه‌ی مشترک در زبان‌های ایرانیِ نو است.
معانی و کاربردهای «ایسه» و واژه‌های مرتبط در گویش میوندی:
| واژه | معنی | مثال و توضیح |
|---|---|---|
| ایسه | الان، حال | «ایسه اِخوام رِوِم» = الان می‌خواهم بروم. |
| اوسِه | آن موقع (گذشته/آینده) | «اوسِه نونسم» = آن موقع نمی‌دانستم. |
| هییسناکه | هم‌اکنون | «هییسناکه آوِدِ» = همین الان آمده. |
| ایسناکه | حالا | «ایسناکه وگو» = حالا بگو. |
| ایگِلٛ | این بار، حالا، این موقع | «ایگِلٛ درسِس کو» = این بار درستش کن. |
هم‌ریشه‌های «ایسه» در زبان‌های ایرانی:
| زبان/گویش | شکل واژه | معادل فارسی |
|---|---|---|
| کردی سورانی | ایسته / ایستا (îsta / îstā) | الان، حال |
| کردی کلهری | ایسه (îse) | الان |
| لکی | ایسه (îse) | الان |
| پشتو | اوس (os) | حالا |
| گیلکی | هسه / هسا (hasa / hasā) | هست، اکنون |
| تالشی | هسه / هه‌سه (əsa / həsa) | الان |
| لری دشتستانی | ایسُ (iso) | حال |
| لری بویراحمدی | ایسو / ایسه (iso / ise) | الان |
تحلیل زبان‌شناختی:
- این واژه‌ها همگی از ریشه‌ی ایرانی باستان «هیَچَ» (hyat̰) یا «اَیْت» (aita) به معنای «اکنون» مشتق شده‌اند.
- در برخی گویش‌ها (مثل گیلکی و تالشی) به صورت «هسه» تغییر یافته که احتمالاً تحت تأثیر فعل «هستن» (بودن) قرار گرفته است.
- در پشتو «اوس» به معنی «حالا» نزدیک به «اوسِه» در بختیاری است.
- در زبان‌های کردی و لری، این واژه بسیار پایدار مانده و تغییرات آوایی کمی داشته است.
نتیجه‌گیری:
واژه‌ی «ایسه» و هم‌خانواده‌های آن در زبان‌های ایرانی غربی نشان‌دهنده‌ی یک ریشه‌ی مشترک باستانی هستند که برای اشاره به زمان «حال» به کار می‌رفته است. این واژه‌ها در گویش‌های مختلف دستخوش تغییرات آوایی شده‌اند، اما ساختار اصلی آن‌ها حفظ شده است.