مشکدو

مشک دوغ، مشک مخصوصی که برای تولید دوغ و استخراج کره از ماست کاربرد دارد و برای نگهداری دوغ تازه برای چند روز استفاده می‌شود ابزار تهیه تبدیل ماست به دوغ

درباره مشکدو

زنان بختیاری برای تبدیل ماست به دوغ آن را در «مشکدو» می‌کنند و سپس به چوب میانی‏ «ملار»(سه پایه مانندی است که از سه تکه چوب ساخته شده که سر این سه چوب با بندی به هم گره زده شده است.) که «بن ملار، چنتر یا چمبل» نام دارد وصل می‌کنند و در حالتی تاپ مانند، مدتی عقب و جلو تکان می‌دهند تا ماست به دوغ تبدیل و کره آن جدا شود.آنچه در دوغ زدن اهمیت زیاد دارد کره حاصل‏ از آن است که استفاده فراوانی در زندگی یک خانواده عشایر دارد.

کیونو(کدبانو) هنگامی که ماست را درون مشک می ریزد برای اینکه ماست زودتر تبدیل به دوغ شود کمی آب به ماست اضافه می کنند.

بیت لری، مَشکَ‌کم زنم ، هی کره پتی اخوم سیت وارم آوِ قیمتی (ترجمه: مشکم را می زنم و پر از کره است. می خواهم برای تو مشک آب قیمتی بیاورم.)به این موضوع اشاره دارد و سراینده چون کره ی مشک خیلی زیاد بوده صاحب مشک به تمجید و ستایش مشک می گوید که باید گرانبهاترین و قیمتی ترین آب را توی آن مشک انداخت .

کلمات مرتبط با مشکدو:

ملٛارد سه پایه که مشک دوغ به آن آویزان میشود

بَن ملٛار : بندی که با آن مشکدو را به ملار آویزان می‌کنند، نوعی بند از جنس پشم که مانند ورئس می‌بافند جهت

اِنکِله مشکدو گوشه های مشکدو

دَروَن مشکدو در بند مشک دوغ، ریسمانی که درب مشکدو را با آن می‌بندند

دسه مشکدو دسته های چوبی مشکدو

مَنیره چوبی که دو سر آن تخت شده و از سوراخ های دسته های مشکدوغ رد مشود که وظیفه آن حفظ فرم طولی مشکدو هنگام مشک زنی و اتصال مشکدو به بَن ملار است.

ترانه های مشک زنی زنان بختیاری

سرود خوانی و نغمه سرایی جزئی جدایی ناپذیر از زندگی عشایری است. ترانه‌های مشک زنی نیز بخشی از ترانه های کار بختیاری به حساب می‌آید در ادامه، برخی از ترانه هایی که زنان لر بختیاری با صدای دلنشین خود در حین مشک زنی زمزمه می‌کنند در زیر آمده است.برای اطلاع از این ابیات زیبا و مفهومی آنها با ما همراه باشید.

مَشگِه دو سُرُم دَر وَن دووالی کره اوَلِس نذر پیروالی
maŝke du sōr-em dar van duāli karê avval-es nazr-e pirVāli
مشکِ دوغ سرخ رنگم با دربندی از جنس بند چرم است اولین کره ای که از مشک درآوردم را نذر پیروالی می کنم.
پیروالی نام امامزاده ای است در منطقه میوند نشین

اِێ مَشک وزَن که دێرُمِه یه کُر کُچیر وُر شیرمِه
eh maŝk wezan ke dêrem-e yeh
kor kočir vor ŝirem-e
ای مشک زودتر کره بده که دیرم شده است (وقت ندارم) من پسری کوچک دارم که شیرخواره است.

مَشگِ دو سُهروم کِرس گِرونِه نِرخِس اَر خی چی زَهفِرونِه

maŝk du sohr-em karê-s gerun-e nerxes ar xy či zahferun-e
مشک دوغ سرخم کره‌اش گران است، اگر قیمتش را بپرسی مانند زعفران گران است.

مَشگِ دو سُهروم نالِه نالِسِ اُردی نادر شاه مِهمونِس
maŝk du sohr-em nāl-e nāles-e ordi Nāder ŝāh mehmunes-e
مشک ‌دوغ سرخم ناله می‌کند، لشگر نادر شاه مهمان ماست.
ناله کردن کنایه از صدایی است که هنگام مشک زدن از مشک بلند می شود. اردوی نادرشاه نیز کنایه از میهمان زیاد و بلند مرتبه است.
نکته:در مصرع دوم به کره و دوغ فراوان مشک اشاره شده است.

نکته:سراینده با استفاده از آرایه اغراق می گویدکه کره و دوغ مشک چنان زیاد است که می تواند جوابگوی یک لشکر سرباز باشد در واقع این آرزوی صاحب مشک است که با زبان شعر و ترانه بیان می کند.

مشگم زیدم کره دِرارم وا سَرِس کِه یام سِلا نَدارم
maŝk-em zeêd-em kare derārem vā sares ke yām selā nadārem
مشکم را زدم که کره بردارم، (ولی) اجازه ندارم بالای سر مشکم بیایم.

ترانه مشکدو علی اکبر

شکارچی